Deze column verscheen op christendemocraat.nl
In het kader van de #weekvoorrespect verzorgde ik enkele gastcolleges op het ID-College in Gouda, een ROC met diverse beroepsopleidingen. Met een PowerPoint over waarden en tolerantie ging ik er naar toe, met drie leerpunten ging ik naar huis. Deze leerpunten zijn nuttig, al besef ik dat de staat van het onderwijs in algemeenheid niet is af te meten aan de ervaring rondom deze gastlessen.
1. De gehele samenleving in het vizier
De leerlingen, grosso modo tussen 16 en 30 jaar, zien nauwelijks het belang van de politiek in. Ze weten er weinig van af en het boeit hen ook niet. Dat Mark Rutte minister-president is en dat Geert Wilders tegen de komst van vluchtelingen is, dat is het ongeveer. ´Hoeveel Kamerleden zijn er?’ vroeg ik. Verkeerde vraag. Even later, een leerling: ‘Waarom hakt Koning ‘WA’ niet wat vaker knopen door? Zo van: jongens, zo gaan we het doen, punt uit?’ Een boeiende vraag die betrekking heeft op de constitutionele monarchie. Maar kom niet aan met dergelijke termen – ze struikelen al over ‘fractie’. Dat politici ook net mensen zijn die je kunt mailen en met wie je kunt appen klonk hen vreemd in de oren. Politiek dat is iets voor belangrijke, gestudeerde mensen, niet voor deze leerlingen de toekomstige ruggengraat van onze economie.
2. Het is belangrijk dat je kunt uitleggen waarom je iets vindt
Er zijn onderwerpen waar deze jongeren warm voor lopen: minimum jeugdloon, winkeltijdenwet, vluchtelingen. Mooi om met hen te debatteren en argumenten uit te wisselen. Nou, argumenten? Of deze leerling weet wat dat is? ‘Iemand die aan kinderen zit, die jaag ik het liefst een kogel door z’n kop.’ En de doodstraf invoeren? Geen probleem! Respect, ja, maar dat is vooral iets wat je krijgt. Ik wil mezelf zijn en daar moet jij respect voor hebben. Dat je het niet met iemand eens bent, betekent niet dat je de ander het licht in de ogen niet gunt. Kritiek en belediging worden vaak met elkaar verward. ‘CDA-meneer, alleen Wilders begrijpt het maar. Ik zweer het je: hij wordt minister-president.’ ‘O.’ Even later: ‘Geen asielzoekerscentrum naast deze school, no way.’ De leerling raakt een precair punt: moet er in de voormalig Prins Willem-Alexanderkazerne een azielzoekerscentrum komen? Het COA zou het graag willen, maar wijkbewoners en blijkbaar deze leerlingen denken daar heel anders over…
3. Docenten zijn, misschien meer dan politici, met de toekomst van het land bezig.
Het gebeurde op de gang. ‘Ik wil even tegen u zeggen dat u echt een hele fijne docent vind.’ De docent kreeg het er warm van. Complimenten incasseren is ook een kunst. ‘Bekroning op mijn dag, daar doe je het dus voor’, zei deze docent tegen mij. Waarom? Op de gang tijd maken voor een leerling, net dat stapje extra, benaderbaar zijn. Het goede voorbeeld geven. Vormend bezig zijn. En dat ondanks de overdreven bureaucratie, waar je als buitenstaander van schrikt. Met verve, want de leerlingen hadden ontzag voor deze docent.
Het is belangrijk om de jongeren van nu te leren omgaan met verschillen. Blijkbaar gaat dat niet vanzelf. Vakken als maatschappijleer, burgerschap en filosofie zouden meer aandacht moeten krijgen. Leer scholieren debatteren, leer ze het met elkaar oneens te zijn maar ook naar elkaar te luisteren. Het uitwisselen van argumenten is een van de pijlers van de democratie.
Veel meer dan politici zijn docenten bezig met burgerschap, respect, met het vormgeven en stroomlijnen van het proces dat we samenleven noemen. Ik stel voor dat politici en bestuurders wat vaker voor de klas gaan staan. Het is nuttig voor de jongeren én voor jezelf. Terugvallen op jargon of bogen op ervaring heeft geen zin. De politiek moet de gehele samenleving in het oog houden, niet alleen het academische en bestuurlijke kader, maar ook de mensen die niet gaan stemmen en dat – naar te vrezen is – ook nooit gaan doen. In de klas kan je de kloof overbruggen en écht werken aan de toekomst van ons land.