Onlangs bezocht ik The National Gallery in Londen. Een fantastisch museum dat gratis toegankelijk is en waar je je kunt laven aan schilderijen van Rembrandt, Van Gogh, Caravaggio, Michelangelo, Raphael en vele anderen. In het museum probeerde ik citaten van de filosofen Aurelius Augustinus en Blaise Pascal te ‘koppelen’ aan schilderijen die ik zag, om zo eens op een andere manier naar de paintings te kijken. Hieronder een selectie.
1. Jacob Jordaens; Portrait of Govaert van Surpele (?) and his Wife; 1636-8. (Li: Portrait of the Archduke Albert about 1615, Studio of Peter Paul Rubens / Re: Portrait of the Infanta Isabella about 1615, Studio of Peter Paul Rubens)
‘Er elegant uitzien is zo zinloos nog niet, want daarmee bewijs je dat een groot aantal mensen voor je werkt. Met je kapsel laat je zien dat je beschikt over een kamerdienaar, een parfumeur, etc.; met je bef, de stof, het boordsel… etc. Het is niet enkel iets uiterlijks, niet enkel uitrusting om vele handen ter beschikking te hebben. Hoe meer handen je hebt, hoe sterker je bent. Er elegant uitzien betekent je macht tonen.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 95
2. Georges Seurat; Une Baignade, Asnières; 1884.
‘Zo de mode bepaalt wat aangenaam is, bepaalt ze ook wat rechtvaardig is.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 61
3. Hans Holbein the Younger; Erasmus; 1523.
‘Een portret houdt afwezigheid en aanwezigheid in, een genoegen en een ongenoegen. De werkelijkheid sluit afwezigheid en ongenoegen uit.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 260
4. Vincent van Gogh; Van Gogh’s Chair; 1888.
‘Wat een ijdelheid is de schilderkunt, die bewondering wekt door de gelijkenis van dingen waarvan men het origineel volstrekt niet bewondert.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 40
5. Vincent van Gogh; Zonnebloemen (Sunflowers); 1888.
‘Helderheid gecombineerd met eenvoud is schitterend.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 309
6. Vincent van Gogh; A Wheatfield, with Cypresses (St.Rémy); 1888.
‘Wij zijn, wij weten dat wij zijn en wij hebben dat zijn en dat weten lief.’ – Aurelius Augustinus, De Civitate Dei, XI-26
7. Rembrandt van Rijn; Het feestmaal van Belsazar; 1635.
‘Wulpsheid is ook geen fout van de schone en lieftallige lichamen, maar van een ziel die de lichamelijke genietingen op een verkeerde manier liefheeft en daarbij de matigheid veronachtzaamt die ons in contact brengt met dingen die geestelijk schoner en onbederflijk lieftalliger zijn.’ – Aurelius Augustinus, De Civitate Dei, XII-8
8. Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni; Madonna met kind en St. Johannes en de engelen; 1497.
‘Het kind begint zijn verblijf in dit licht niet met lachen, maar met schreien en profeteert daarmee in zekere zin, zonder het te weten, in welke ellende het zijn intrede heeft gedaan.’ – Aurelius Augustinus, De Civitate Dei, XXI-14
9. Raffaello Sanzio da Urbino; Portrait of Pope Julius II; 1511.
‘Neem de verwaande praalzucht weg: wat zijn dan alle mensen anders dan mensen?’ – Augustinus, De Civitate Dei, V-17
10.Hendrick Dubbels; A Dutch Yacht and Other Vessels Becalmed near the Shore; 1660-70.
‘Voor de navigatie van een schip kiest men van de passagiers niet degene die van de beste familie is.’ – Blaise Pascal, Pensées, no. 30